طبق قانون تجارت پس از سپری شدن مراحل ثبت شرکت، بازرس یا بازرسان شرکت سهامی عام در طی جلسه مجمع عمومی و در شرکت‌های سهامی خاص از طریق موسسان شرکت برگزیده می‌شوند. از این رو پس از شکل‌گیری و ثبت شرکت، امور مربوط به انتخاب بازرسین و برکناری آن‌ها از جمله وظایف مجمع عمومی سالیانه خواهد بود. این بخش از تعیین سمت‌ها در شرکت از ارکان اصلی محسوب می‌شود و نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد. سهام‌داران و موسسان شرکت که اعضا اصلی و صاحبان شرکت هستند، پس از شکل‌گیری شرکت در راستای مدیریت و نظارت بهتر بر امور و فعالیت باکیفیت‌تر شرکت، هیئت مدیره را منصوب می‌کنند.
در این شرایط با وجود اختیارات گسترده اعضای هیئت مدیره، نیاز است اشخاص دیگری بر عملکرد و اجرای امور نظارت داشته باشند و گزارش‌های مداوم از روند کاری هیئت مدیره و امور شرکت به سهام‌داران اصلی ارائه دهند. در این مواقع انتخاب بازرسین شرکت یکی از مهم‌ترین اقدامات در خلال کارهای ثبت شرکت یا پس از اتمام مراحل ثبت خواهد بود. باید خاطر نشان کنیم که بازرسان به مدت یک سال مالی ماموریت نظارت و گزارش عملکرد شرکت را بر عهده دارند که البته نباید با یک سال شمسی اشتباه گرفته شود. مدت فعالیت بازرسان در شرکت به این بستگی دارد که سال مالی از چه تاریخی آغاز و به چه زمانی ختم شود، اما معمولا در موسسات و شرکت‌ها سال مالی از همان اول فروردین تا آخرین روز اسفند محاسبه می‌شود. بنابراین بازرسان شرکت هم در همین مدت زمان مسئولیت امور را بر عهده دارند.
انتخاب بازرسین در شرکت های سهامی عام
تعداد بازرسان در شرکت‌های سهامی بر اساس قانون ثبت شرکت‌ها باید حداقل دو نفر باشد که شامل یک بازرس اصلی و یک بازرس علی‌البدل است (با استناد به اساسنامه ثبت شرکت‌های سهامی خاص)، به این دلیل که در صورت وجود هر گونه مشکل برای بازرس اصلی، شخص علی‌البدل بتواند به ماموریت او رسیدگی کند.
در شرکت سهامی عام با توجه به این‌که سرمایه موجود زیاد است، معمولاً تعیین بازرس شرکت بسیار حائز اهمیت است. درواقع بازرس این شرکت‌ها باید دارای تسلط کامل بر امور باشد و بتواند وارد جزئی‌ترین اطلاعات شود و تخلفات احتمالی شرکت را پیدا کند. لازم به ذکر است که بازرسی این شرکت‌ها را فقط افرادی می‌توانند ایفا کنند که نام‌شان در فهرست رسمی بازرسان شرکت درج شده باشد.
شرایط بازرسان شرکت سهامی عام
- نداشتن سوپیشینه
- داشتن بیش از 5 سال تحربه مرتبط با وظایف و مسئولیت‌های بازرسی
- عدم اشتغال تمام‌وقت در سازمان‌های دولتی
- داشتن مدرک تحصیلی لیسانس و یا بالاتر در رشته متناسب با وظیفه بازرسی
نکته: انجام وظایف بازرس قانونی و امور حسابرسی به عهده سازمان حسابرسی است.
انتخاب بازرس در شرکت های سهامی خاص
یکی از مواردی که برای ثبت شرکت سهامی خاص لازم است بازرس میباشد. حداقل تعداد بازرس برای ثبت شرکت سهامی خاص نیز 2 نفر است. از آن‌جایی که شرکت‌های سهامی خاص نیاز به بررsی امور مالی دارند وجود بازرس مهم و الزامی است. برای انتخاب بازرسین شرکت‌ها، مجمع عمومی عادی تشکیل می‌شود و بازرسین سالانه انتخاب می‌شوند. دست بازرسان برای بررسی اطلاعات شرکت بسیار باز است و آن‌ها می‌توانند هر زمان به اسناد مهم شرکت دسترسی داشته باشند. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که بازرسان در شرکت‌های سهامی خاص انجام می‌دهند تایید ترازنامه سود و زیان است. در صورت تایید نشدن آن، ترازنامه اعتباری نخواهد داشت.
همان‌طور که اشاره شد در شرکت‌های سهامی خاص انتخاب بازرسین شرکت در طی جلسه مجمع عمومی موسسان انجام شده و صورت‌جلسه مربوطه به امضای همه سهام‌داران شرکت می‌رسد. سایر مراحل انتخاب بازرسان و برکناری آن‌ها نیز از وظایف مجمع عمومی میباشد. نکته مهم این‌که در شرکت‌های سهامی که چند بازرس دارد، برابر ماده 150 اصلاحی باید با توافق هم یک گزارش ارائه دهند، اما در صورتی که با هم اختلاف نظر داشته باشند هر شخص می‌تواند نظر خودش را اعلام کرده و مواردی که در آن توافق نظر وجود ندارد نیز ذکر کنند.
شرایط بازرسان شرکت سهامی خاص
- عدم سوپیشینه
- نداشتن سمت در هیئت مدیره شرکت (مدیرعامل هم نمی‌تواند بازرس باشد)
- افراد از اقوام مدیر عامل نباشند
- کارمند شرکت هم نباشد
نکته: بازرس‌ها می‌توانند در جلسات شرکت حضور پیدا کنند ولی حق رای ندارند.
شرکت‌های با مسئولیت محدود هنگامی لازم به داشتن بازرس هستند که تعداد اعضا از 12 نفر بیش‌تر باشد.
بازرسان شرکت تضامنی
با توجه به این‌که در شرکت‌های تضامنی بازرسان این اختیار را دارند که در تمام امور شرکت مداخله و نظارت داشته باشند، روند انتخاب بازرسین اجباری نبوده و هرکدام از شرکا می‌توانند به شخصه بازرسی امور شرکت را بر عهده بگیرند. البته در مواقعی که شرکای شرکت با توافق نظر هم تصمیم بگیرند بازرسانی برای نظارت هر چه بهتر امور تعیین کنند از لحاظ قانونی منعی وجود ندارد.
وظایف بازرسان شرکت
بر مبنای قوانین شرکت‌ها بازرسان چنین وظایفی دارند:
نظارت بر کار هیئت مدیره
بازرسان وظیفه دارند در مورد صحت و درستی و بر روند تصویب ترازنامه شرکت که مدیران برای ارائه به مجمع عمومی گرد‌آوری می‌کنند، اظهار نظر کنند. در شرایطی که مدیران برای گزارش امور عملکردی شرکت، مجمع عمومی را دعوت نکنند بازرسان مکلف هستند با درخواست سهام‌داران که صاحب حداقل یک‌پنجم سرمایه شرکت هستند، اقدام به دعوت و تشکیل مجمع عمومی کنند.
بررسی حساب های شرکت
یکی از وظایف مهم بازرسان رسیدگی به صورت‌حساب‌ها، صورت دارایی‌ها، میزان سود و زیان شرکت و صحت و خطا در اعداد و ارقام و گزارش‌های شرکت میباشد. در ضمن بازرسان باید در مورد اصلی بودن اسناد و اوراق شرکت تاییدیه صادر کنند. به عبارتی بازرسان از حقوق صاحبان سهام در شرکت حمایت می‌کنند.
اطلاع رسانی امور
بازرس شرکت باید اطلاعات تخصصی کافی در خصوص امور شرکت و بازرسی داشته باشد و در مواقع لزوم بتواند در مورد وضعیت صورت‌حساب‌ها و عملکرد شرکت در حضور سهام‌داران و مقامات قضایی پاسخگو باشد. در ضمن گزارش‌های مشخصی را مانند گزارش جامع برای مجمع سالیانه آماده‌سازی کرده و ارائه دهد. گزارش‌های مالی باید 10 روز پیش از تشکیل مجمع عمومی سالیانه آماده شده و به اطلاع سهام‌داران برسد.
نتیجه‌گیری
وجود بازرس چه در شرکت‌های سهامی خاص و چه در شرکت‌های سهامی عام اجباری است. به‌طور کل بازرسان موظف هستند شرایط شرکت را همیشه بررسی کنند و اسناد مربوطه را چک کنند. همچنین بازرسان لازم است که ترازنامه سود و زیان شرکت را تایید و امضا کنند. در صورت عدم تایید، این ترازنامه هیچ‌گونه اعتبار قانونی نخواهد داشت. بازرسان شرکت در یک دوره مالی یک‌ساله انتخاب می‌شوند و بعد از آن می‌توان مدت بازرسی آن‌ها را تمدید کرد یا آن‌ها را با بازرسان دیگر جایگزین کرد. شرکت‌ها حتماً باید یک بازرس اصلی و یک علی‌البدل داشته باشند. برای اطلاع از نحوه انتخاب بازرسان شرکت و راهنمایی در خصوص اقدامات آن‌ها میتوانید با ثبتیما تماس بگیرید. کارشناسان ما با سال‌ها تجربه شما را در مسیر اقدامات مربوط به انتخاب بازرسان و فعالیت‌های آنان راهنمایی خواهند کرد.شما میتوانید تمامی خدمات مربوط به امور ثبتی و حقوقی را از طریق سایت ثبت برند ثبتیما انجام دهید.کارشناسان ما همه روزه آماده خدمت رسانی به شما مشتریان عزیز میباشد.
با ثبتیما تا ابد باقی بمان
همراه با ما باشید در تمامی شبکه های اجتماعی
Aparat: aparat.com/Sabtima
Telegram: https://t.me/sabtima1
Instagram : sabti.ma
